Concurrentieel veld van uitgevers 2023

42 uitgevers behalen 75% van totale omzet

In 2023 zijn 42 van de in totaal 3858 uitgevers (ongeveer 1%) verantwoordelijk voor 75% van de omzet en 69% van de afzet. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Deze 42 uitgevers hebben gezamenlijk een titelaandeel van 60%. Binnen het literair-cultureel segment zien we een vergelijkbaar beeld: ook hier is 1% (24 van de 2290 uitgevers) verantwoordelijk voor 75% van de omzet en 70% van de afzet. Het titelaandeel van deze 24 uitgevers is 56%.

Waar we spreken over titels, bedoelen we unieke ISBN’s. Een titel kan namelijk verschillende ISBN’s hebben. Voor het leesgemak wordt hier de term ‘titel’ gehanteerd.

In 2023 zijn er 200 minder uitgevers dan in 2022. Voor deze daling zijn twee mogelijke redenen: enerzijds kunnen kleinere uitgevers gestopt zijn; anderzijds is de afname wellicht veroorzaakt door een toenemend aantal kleinere uitgevers die exclusief via hun eigen webshop boeken zijn gaan verkopen en daardoor niet meer in het panel van dataleverancier GfK vertegenwoordigd zijn. Deze kleine uitgevers zijn dus ook niet in onze analyse meegenomen.

Grootste en kleinste uitgevers halen meer omzet

Het eerste kwart bestaat uit de vijf grootste uitgevers van Nederland. Samen hebben deze uitgevers in 2023 bijna 7,5 miljoen boeken verkocht voor een totaal van € 134,5 miljoen. Per uitgever is er gemiddeld € 26,9 miljoen aan omzet behaald. De vijf grootste uitgevers behalen veruit de hoogste omzet per titel: gemiddeld € 3.580; 13% meer dan voorgaand jaar. In 2019 verdienden de grootste vijf uitgevers nog 21,9 miljoen; dat is dus een omzetstijging van 23%. De gemiddelde afzet per uitgever is vergeleken met 2022 gelijk: € 1,5 miljoen.

Het tweede kwart bestaat uit negen grote uitgevers, die samen 6,6 miljoen boeken verkochten voor € 108,5 miljoen in totaal. In 2023 behaalden zij net als vorig jaar elk gemiddeld een omzet € 12 miljoen uit boekenverkoop in Nederland. De gemiddelde omzet per titel (€ 2.790) is sinds 2022 wel gedaald met 11%. De totale gemiddelde omzet per uitgever is ten opzichte van 2019 gedaald met 7%. De gemiddelde afzet per uitgever daalde 5% sinds 2022.

De 28 middelgrote uitgevers uit kwart 3 verkochten samen 8,1 miljoen boeken en behaalden daarmee een omzet van € 110,6 miljoen. Ze hebben een gemiddelde omzet per uitgever van € 3,9 miljoen. Ten opzichte van vorig jaar is deze omzet met 7% gestegen en vergeleken met 2019 9%. De gemiddelde omzet per titel is € 2.830; dit is nagenoeg gelijk aan het voorgaande jaar. Hiermee is de omzet per titel hoger voor kwart 3 dan voor kwart 2. De gemiddelde afzet per uitgever is sinds 2022 wel gestegen met 13%.

De ruim 3800 kleinere uitgevers hebben samen bijna 10 miljoen boeken verkocht voor een totaal van € 113,2 miljoen. De gemiddelde omzet per uitgever komt neer op € 30.250 in 2023; een stijging van 7% gestegen vergeleken met vorig jaar. Sinds 2019 is de gemiddelde omzet per uitgever zelfs met 25% gestegen. Ook de afzet is gestegen (+14% ten opzichte van 2022). De gemiddelde omzet per titel ligt een stuk lager dan bij de grotere uitgevers, namelijk €1.480.

Grootste uitgevers hebben relatief meeste literair-culturele titels

64% van de titels in het aanbod van de vijf grootste uitgevers is een literair-culturele titel. Hiermee heeft kwart 1 het grootste aandeel literair-cultureel in het aanbod. De grote uitgevers uit kwart 2 hadden vorig jaar ook een vrij hoog aandeel literair-culturele titels (62%), maar dit jaar is dit aandeel gedaald naar 58%. De middelgrote uitgevers hebben vergeleken met 2022 juist een groter deel literair-culturele titels in het aanbod (59% in 2023 t.o.v. 56% in 2022) Net als het voorgaande jaar hebben de kleinere uitgevers het laagste aandeel literair-culturele titels: de helft van hun totale titelaanbod.

Grote uitgevers behalen meeste omzet uit fictie; kleinere verkopen veel non-fictie

Kwart 2 heeft relatief het meest fictie in het titelaanbod. Voor de negen grote uitgevers maken fictieboeken namelijk 61% van de totale omzet uit. Dit aandeel is met 8 procentpunten gestegen vergeleken met 2022. Ook voor de vijf grootste uitgevers zijn fictieboeken belangrijk. Zij halen ruim de helft (52%) van de totale omzet uit dit genre. Ook voor hen is het omzetaandeel van fictie gestegen ten opzichte van 2022, met 4 procentpunten. De middelgrote uitgevers halen hun grootste omzetaandeel uit kinderboeken. In 2022 maakte dit genre al bijna een derde van hun catalogus uit; in 2022 is het aandeel verder gestegen naar 43%. De kleinere uitgevers halen het grootste deel van hun omzet vanuit non-fictietitels (34%).

Fysieke boekwinkel meest van belang voor middelgrote uitgevers

51% van de omzet van de vijf grootste uitgevers werd via fysieke boekwinkels gerealiseerd, en 49% via het e-commercekanaal (in 2019 was de verhouding nog 60% via fysieke winkels en 40% via e-commerce). De omzetverdeling tussen de twee kanalen is in 2023 dus nagenoeg evenredig. Voor de andere kwarten geldt dat de omzet via fysieke boekwinkels groter is dan de omzet via e-commerce. Bij de negen grote uitgevers is het offline omzetaandeel 56%. Bij de kleinere uitgevers wordt 59% van de omzet via de fysieke boekwinkel gerealiseerd. Het hoogste fysieke omzetaandeel zien we bij de middelgrote uitgevers van kwart 3: 61%. Het omzetaandeel van het fysieke kanaal is voor de kwarten 3 en 4 nagenoeg gelijk aan het omzetaandeel van 2019.

Grootste uitgevers halen ruim 60% van omzet uit top 1000

Alle uitgevers samen halen 34% van hun omzet uit de top 1000 en . Dit was vorig jaar iets lager: respectievelijk 33% en 12%. Er is dus sprake van een toename van bestsellerising. Tussen de vier kwarten zijn er wel verschillen. De grootste uitgevers zijn voor een belangrijk deel afhankelijk van populaire titels. De top 1000 bestverkochte titels leveren het grootste deel van de totale omzet bij de uitgevers van kwarten 1 en 2 (respectievelijk 63% en 62%). Hiermee vergeleken zijn toptitels voor de kleinere uitgevers uit kwarten 3 en 4 van iets minder groot belang. Desondanks halen de middelgrote uitgevers (kwart 3) nog steeds de helft van hun omzet uit de verkoop van de top 1000 titels; bij de kleinste uitgevers is dit aandeel 45%.