Boekverkopersmonitor 2022
Monitor Boekverkopers – 2022
Vanaf 2020 was het voor KVB Boekwerk tijdelijk niet mogelijk om de boekverkopersmonitor te publiceren. Door de coronacrisis liepen de distributiestromen van en naar boekwinkels geheel anders. Met name bij de ketenwinkels leidde dat tot een vertekend beeld. In plaats daarvan hebben we deze tijd besteed om dit deel van de monitor te vernieuwen, met als doel dat de monitor ook inzicht geeft in de rol en betekenis van de verschillende typen boekwinkels. In dit artikel nemen we je mee in het vernieuwingsproces van de monitor en vertellen we wat de plannen zijn voor verdere uitbreiding in de toekomst.
In de afgelopen twee jaar hebben KVB Boekwerk en prof. dr. Jaap Boter van de bijzondere leerstoel Boekhandel (UvA) gewerkt aan de vernieuwing van de monitor. Hierbij zijn de afleverpunten (CB-aansluitingen waaraan CB boeken heeft geleverd in de betreffende jaren) gesplitst naar afleverpunten met vier hoofdcategorieën en dertig verschillende subtypen. De vier hoofdcategorieën zijn de volgende:
Het categoriseren van de afleverpunten is handmatig gedaan. Hiervoor zijn de afleverpunten stuk voor stuk bekeken en is waar nodig via internet aanvullend onderzoek gedaan. Vanwege dit arbeidsintensieve proces is gekozen om drie jaren (2018, 2020 en 2022) met elkaar te vergelijken, in plaats van de gebruikelijke vijf jaren. Deze drie jaren geven ook een eerste beeld van de situatie vóór, tijdens en direct na de coronacrisis.
Deze vier hoofdcategorieën zijn op een aantal verschillende indicatoren met elkaar vergeleken. Een aantal indicatoren zijn hetzelfde gebleven als ze altijd waren in de boekverkopersmonitor, zoals de grootte van het assortiment per boekverkoper. Daarnaast is een aantal andere indicatoren toegevoegd of gewijzigd. Hieronder lees je meer over deze indicatoren: het onderscheid tussen oude, reguliere en nieuwe titels; populariteit en uniciteit.
In het verleden presenteerde KVB Boekwerk het aandeel literair-culturele titels. Dit jaar is het aangevuld met klassieke titels en het aandeel nieuw verschenen titels (vier weken of jonger) die boekverkopers in hun assortiment hebben. In totaal zijn er zes categorieën te onderscheiden. We onderscheiden nieuwe titels (vier weken of jonger), oudere titels (vijf jaar of ouder) en reguliere titels met een leeftijd daartussenin (dus van vijf weken tot vijf jaar). Deze drie categorieën zijn uitgesplist in literair-cultureel en niet-literair-cultureel. Voor de in totaal zes categorieën vergelijken we de vier kanalen. Zo krijgen we een gedetailleerd beeld van hoe het assortiment van de verschillende kanalen is opgebouwd. De categorieën zijn:
Twee nieuwe indicatoren die zijn toegevoegd in de boekverkopersmonitor zijn populariteit en uniciteit.
Populariteit beschrijft hoe het assortiment van een boekhandel zich verhoudt tot de gemiddelde rangorde van het assortiment in de totale markt. Hoe populairder het boek, hoe hoger deze in de rangorde komt.
De rangorde per week is gemaakt op basis van afzet in de totale markt. Het gaat om alle titels die zijn besteld in die week, per kanaal. Per kanaal is de gemiddelde score (plaats op de rangorde) van alle titels berekend. Hoe dichterbij de eerste plaats (‘meest ingekochte boek’), hoe populairder het aanbod van dit kanaal.
Uniciteit beschrijft hoe uniek het assortiment van een boekhandel is. Het wordt gemeten door per titel te kijken bij hoeveel afleverpunten dit te krijgen was. De gemiddelde score per kanaal geeft dus aan op hoeveel andere plekken het assortiment gemiddeld te koop was. Hoe dichter bij de eerste plaats (‘maar op één plek te krijgen’), hoe unieker het assortiment.
Populariteit en uniciteit zijn tegenhangers van elkaar in betekenis. Beide functies worden echter anders berekend en zijn dus niet automatisch aan elkaar gekoppeld. Een hoge score populariteit leidt niet automatisch tot een lage score op uniciteit. In de praktijk zien we echter wel dat beide functies tegen over elkaar staan.
KVB Boekwerk en de Leerstoel Boekhandel werken aan de voorbereiding van de Boekverkopersmonitor 2023. Deze monitor zal in 2024 gepubliceerd worden op de KVB Boekwerk website. Bovenstaande kanalen en indicatoren zullen in deze monitor opnieuw worden gepresenteerd. Daarnaast werken we aan een verbijzondering per regio. We gebruiken hiervoor de COROP regio-indeling, zoals die ook door onder meer CBS en RIVM wordt gebruikt. Een vergelijking tussen de veertig regio’s in Nederland kan zo bijvoorbeeld laten zien of en welke verschillen er zijn tussen, bijvoorbeeld, de Randstad en meer perifere gebieden.
Monitor Boekverkopers – 2022
Monitor Boekverkopers – 2022