De London Book Fair

Aantal vertalingen klimt uit het dal

Door: Hans van der Klis

De markt voor vertalingen in het literair-culturele segment heeft de afgelopen jaren een voorzichtig herstel laten zien (zie Monitor 2016 – Makers, figuur 10). Natuurlijk met dank aan het herstel van de boekverkoop in het algemeen, maar ook doordat de belangrijkste uitgeverijen dicht op de Nederlandse markt zitten. Overigens ook met dank aan agenten als Marianne Schönbach en Sebes & Bisseling. Zal het herstel ook invloed hebben op de London Book Fair?

De grote klapper van het jaar, de dubbele deal voor de Nederlandse vertaalrechten van de boeken van Michelle en Barack Obama, zal nog voor aanvang van de London Book Fair (14-16 maart) bekend worden gemaakt. Het was nog even nagelbijten wie de eer zou krijgen om de rechten voor het Nederlands taalgebied te verkopen. Penguin Random House legde naar verluidt ruim 60 miljoen dollar neer voor de dubbele deal. Maar bij welke imprint van het uitgeefhuis de boeken zouden verschijnen, bepaalde ook welke agent de boeken van de Obama’s in het Nederlands taalgebied mocht aanbieden. Penguin Random House koos voor Crown, dat hier vertegenwoordigd wordt door Sebes & Bisseling Literary Agency. Zodoende ging de klus van het jaar naar Paul Sebes, die met acht uitgeverijen in onderhandeling is. Welke bedrag ermee gemoeid is nog onduidelijk en blijft misschien wel geheim, maar het zal volgens de geruchten meer dan een miljoen euro zijn.

In de lift

De Obama-deal staat op zichzelf, maar het herstel van de boekverkoop is ook terug te zien in het aantal vertalingen dat op de markt wordt gebracht. Op basis van de gegevens van de KB kan worden vastgesteld dat het aantal vertaalde boeken na een paar moeilijke jaren weer in de lift zit (zie Monitor 2016 – Makers, figuur 7.1 en 7.1).

De cijfers zijn niet volledig en bevatten ook wetenschappelijke en educatieve titels die voor het eerst in vertaling verschenen, maar de trend is onmiskenbaar positief: van 4.175 vertalingen in 2013, via 4.215 vertalingen in 2014 naar 4.384 vertalingen in 2015. Dat is nog ver verwijderd van de 4.728 vertalingen in 2011, maar het gaat tenminste weer omhoog. Met ruim 70 procent is het Angelsaksisch taalgebied het best vertegenwoordigd, gevolgd door het Duits (9,3 procent), het Frans (9,1 procent), het Italiaans (2,0 procent) en het Zweeds (1,8 procent). Het lage aantal vertalingen uit het Spaans (1,2 procent) is opmerkelijk.

Dichter op de markt

De dominantie van het Angelsaksisch taalgebied is geen verrassing, vindt Willem Bisseling van Sebes & Bisseling Literary Agency. ‘Het is voor uitgevers en redacteuren vaak makkelijker om Engels- en Duitstalige boeken zelf te beoordelen’, zegt hij. ‘Voor manuscripten in het Noors moet je op anderen vertrouwen en dat is toch lastiger. Bovendien is de kwaliteit van de boeken in het Angelsaksisch taalgebied gewoon hoog. Vaak hoger dan in Nederland.’ Maar er speelt nog iets, voegt hij daar aan toe. ‘In vergelijking met het verleden zitten de Amerikaanse en Britse uitgeverijen dichter op de Nederlandse markt. Vroeger werkten ze nog wel eens met Scandinavische subagenten die Nederland erbij deden, maar die situatie is voorbij. Wij hebben het aantal klanten sinds 2010, toen wij het agentschap overnamen van Caroline van Gelderen, met 25 procent zien groeien en het aantal deals zien verviervoudigen.’

Marianne Schönbach Literary Agency zag het aantal klanten sinds haar overname van de Lijnkamp Agency eveneens fors toenemen. ‘Buitenlandse uitgeverijen zitten inderdaad dichter bij de Nederlandse markt dan in het verleden, al hadden we met Caroline van Gelderen en Marijke Lijnkamp toen ook actieve literair agenten in Nederland. Er is ook sprake van een verschuiving.’
Schönbach heeft de indruk dat de goede cijfers vooral te danken zijn aan de non-fictie. ‘Vertaalde literatuur heeft het nog steeds moeilijker dan vertaalde non-fictie. Bovendien: van de titels in de Bestseller 60 was de laatste weken ruim zeventig procent oorspronkelijk Nederlandstalig. Uitgeverijen die vroeger alleen maar vertaalde boeken hebben uitgegeven richten zich nu intensiever op Nederlandse auteurs. Op die ontwikkeling spelen wij in door steeds meer Nederlandstalige auteurs onder contract te nemen. Wat we ook merken is toenemend interesse voor Europese auteurs, met name Duitsland, Italië, Scandinavië. Eén van onze meest succesvolle auteurs in 2016 was een Noor: Lars Mytting.’

Geen vuurwerk

Veel opwinding verwachten de agenten niet tijdens de komende London Book Fair. Schönbach heeft net een belangrijke titel verkocht aan A.W. Bruna, Need to know van Karen Cleveland. En een paar grotere non-fictie titels via veilingen en pre-empts verkocht aan uitgevers. Een andere grote titel die in het najaar in Duitsland zal verschijnen zal ze kort na de London Book Fair aanbieden. Welke dat is, houdt ze nog even geheim, maar ze voorspelt een spannende strijd. Met de Obama-deal heeft Sebes & Bisseling zijn belangrijkste deal ook voor de beurs in Londen rond. Willem Bisseling hoopt nog te scoren met een boek van Libby Page, The Lido, dat hij binnen enkele dagen aan vijf verschillende landen verkocht. ‘In Finland hadden we binnen twee dagen een pre-empt, dat is echt ongekend.’ Een ander boek waar hij hoge verwachtingen van heeft is The World of Lore. Dat is gebaseerd op een van de populairste podcasts van het moment, waarin Aaron Mahnke allerlei onverklaarbare verhalen, urban legends en folklore onderzoekt. ‘Maar de beurzen zijn tegenwoordig vrij tam’, zegt Marianne Schönbach. ‘Het echte vuurwerk vindt vlak voor en kort na de beurs plaats.’