Boekenmarkt in coronatijd

Voor de meest recente cijfers over de boekenmarkt in coronatijd, bekijk hier de Weekmonitor Corona.

Toen de Coronacrisis uitbrak, startten CPNB en KVB Boekwerk met een weekmonitor om zo de ontwikkelingen in de boekenmarkt te volgen. De cijfers komen uit de verkoopdata van fysieke boeken die GfK in opdracht van Stichting Marktonderzoek Boekenvak verzamelt.

• Het beeld over de gemeten coronaperiode (week 11 tot en met 22) is zoals verwacht: webwinkels profiteren en fysieke winkels krijgen het voor de kiezen. In cijfers: online +33% (€ +14,3 mln.) en offline -24% (€ -15,3 mln.).
• Voor de gehele markt maakte in deze periode de groei van online het verlies bij de fysieke winkels niet goed. De totale markt komt uit op -1% (€ -1,0 mln).
• Dit terwijl het jaar goed begon. Vanaf week 1 tot en met week 21 zien de cijfers er dan ook anders uit: online +20% (€ +16,1 mln.); offline -10% (€ -11,6 mln.) en de totale markt +2% (€ +4,5 mln). Het begin van dit jaar zorgt daarmee voor een plus tot nu toe.

In de Nederlandse markt zijn de uitgevers vrijwel uitsluitend afhankelijk van het Nederlandstalige deel van de markt. Boekhandels verkopen titels in alle talen. Nederlandse uitgevers zijn ook actief in Vlaanderen, waar de markt door een algehele lockdown nog zwaarder is geraakt. Die cijfers zijn niet beschikbaar.

• De cijfers over week 11 tot en met 22 over de Nederlandstalige markt zijn: online +42% (€ +12,8 mln.); offline -20% (€ -11,8 mln.) en de totale markt +1% (€ +1,0 mln).
• De cijfers van de Nederlandstalige markt vanaf week 1 tot en met week 22 zijn: online +26% (€ +14,7 mln.); offline -8% (€ -8,2 mln.) en de totale markt +4% (€ +6,4 mln).

Nota Bene: het gaat in dit artikel om indicatoren over algemene trends in de algemene boekenmarkt. De cijfers laten niet zien hoe het omzetverloop is bij individuele uitgevers en boekhandels. Binnen deze groepen kunnen en zullen verschillen groot zijn. Deze cijfers zijn opgesteld in samenwerking met CPNB, GAU en KBb. Woordvoering hierover verloopt via CPNB.

De monitor beslaat de periode vanaf week 1 tot en met week 22. De Coronaperiode loopt van week 11 tot en met week 22. In week 11 werden de eerste maatregelen van kracht voor Noord-Brabant en later voor heel Nederland. De intelligente lockdown startte in week 13. In dit artikel baseren we ons vooral op de boekenmarktomzet in alle talen. Uitsplitsingen voor de Nederlandstalige markt of de afzet zijn beschikbaar in de interactieve grafieken.

In onderstaande grafiek is de periode vanaf week 1 tot en met week 22 weergegeven. In de eerste periode tot en met week 10 goed te zien dat zowel de omzet online als de omzet in de fysieke winkels boven het niveau van 2019 lag. In week 10 startte de Boekenweek, wat de piek verklaart in week 10 en 11. In 2019 viel deze later waardoor de piek in 2019 ook later lag.

Uit deze weekomzetten blijkt dat in week 13 het dieptepunt was voor de fysieke winkels. Toen gingen ook een aantal winkels dicht. In de weken daarna ging een aantal weer open, binnen de beperkingen van de lockdown. In de fysieke winkels als totaal nemen de verliezen wekelijks af, maar lopen ze nog steeds elke week achter op 2019.

Tegen het einde van de periode van week 11 – week 22 profiteren de uitgevers per saldo van de stijging in de online verkopen van de Nederlandstalige markt. Hier wordt het verlies van de fysieke winkels wel gecompenseerd door de stijging bij webwinkels. Maar dit geldt voor de Nederlandstalige markt in Nederland en is exclusief de verliezen in Vlaanderen.

De cijfers in dit artikel zijn exclusief e-books, die worden alleen geleverd in maandrapportages. Tot en met maart laat de losse verkoop van de e-books wel een stijging zien ten opzichte van 2019: +12% in de afzet en +9% in de omzet. Cijfers over abonnementen voor e-books en audioboeken zijn niet beschikbaar.

Boekenweek en #ikleesthuis

Voor het Boekenweekeffect kijken we doorgaans naar de twee weken waarin de Boekenweek plaatsvindt. Als reactie op de Coronacrisis heeft de CPNB echter de Boekenweek verlengd met de campagne #ikleesthuis in samenwerking met een groot aantal partijen. Uit het consumentenonderzoek dat de CPNB uitvoerde bleek dat de campagne inderdaad aanzette tot het lezen, lenen en kopen van boeken. In de periode vlak na de Boekenweek bleef de weekomzet (alle talen) in week 12 en 13 redelijk op peil, ondanks verdere aanscherpingen van de intelligente lockdown. Die hadden wel effect op de fysieke boekhandel die in week 13 dus het dieptepunt in omzet beleefde, terwijl de online handel aan de opmars begon.

Veel veranderingen in online versus offline

In de verhouding tussen online en offline is in de afgelopen periode veel veranderd. In de eerste weken van de crisis (week 11 tot en met 13) liep het aandeel van online op naar 64%. In de afgelopen weken schommelt dat rond de 54%. Als we de weekomzet voor alle talen vergelijken met de weekomzet voor de Nederlandstalige markt dan lijkt het aandeel deels verklaard te kunnen worden door buitenlandstalige boeken. Al waren er signalen dat de levering van anderstalige boeken stokte doordat magazijnen dicht waren.

In de Nederlandstalige markt is het fysieke kanaal nog steeds het grootst. In de gehele periode van week 11 tot en met 22 was het gemiddelde afzetaandeel tot nu toe 59% en daarvoor (tot en met week 10) was dit 72%. Over de gemeten periode (week 11 tot en met 22) levert de fysieke boekhandel duidelijk in ten opzichte van de start van het jaar.

Kinderboeken en fictie maken het verschil

Met name kinderboeken en fictie doen het in de gemeten periode (week 11 tot en met 22) online goed. Wel is er in de afgelopen weken bij de fysieke boekhandels een stijgende lijn ingezet. Op fictie zit de fysieke boekhandel in de afgelopen zes weken nog net onder het niveau van 2019 en plust online.