Concurrentieverhoudingen tussen uitgevers in 2024

1% van de uitgevers verdient 75% van de omzet

In totaal waren er in Nederland in 2024 bijna 5000 uitgevers actief, waarvan de 43 grootste (minder dan 1%) samen 75% van de Nederlandse boekenomzet van dat jaar (in totaal bijna € 500 miljoen) behaalden. De overige 99% van de uitgevers deelden de overige 25% van de jaaromzet. Deze verdeling is weinig veranderd sinds 2023. Ook het aantal uitgevers actief in de Nederlandse markt is stabiel.

De vijf grootste uitgeverijen in kwart 1 verkopen samen 20% van de verkochte Nederlandstalige titels (meer dan 250 duizend unieke ISBN’s in totaal). Ze behaalden daarmee gemiddeld per uitgever een afzet van 1,5 miljoen boeken en een omzet van € 26,2 miljoen; zij vertegenwoordigen 20% van het titelaanbod. Kwart 2 telt negen uitgeverijen, samen goed voor 19% van het titelaanbod. Zij hebben gemiddeld een afzet van 793.000 boeken en een omzet van € 13,1 miljoen. Kwart 3 omvat 29 middelgrote spelers, die samen ook goed waren voor 19% van de verkochte titels. Zij hebben gemiddeld een afzet van 300.000 en een omzet van € 4,3 miljoen per uitgever. Kwart 4 bestaat uit 4.945 kleinere uitgeverijen, die samen de overige 42% van de beschikbare titels verkochten. Zij behalen een gemiddelde afzet van slechts 2100 boeken en een gemiddelde omzet van circa € 25.000.

Waar we spreken over titels, bedoelen we unieke ISBN’s. Een titel kan namelijk verschillende ISBN’s hebben. Voor het leesgemak wordt hier de term ‘titel’ gehanteerd.

Binnen het literair-culturele segment zien we een vergelijkbare kwartenverdeling. Kwart 1 (vier uitgeverijen) heeft gemiddeld een afzet van 1,0 miljoen en een omzet van € 17,7 miljoen. Samen publiceerden zij 20% van de verkochte unieke titels. Kwart 4 bevat 3.612 kleine literaire uitgevers en beslaat 48% van het titelaanbod in dit segment, met zeer beperkte gemiddelde afzet (1.600 exemplaren) en een omzet van € 19.000. Dit benadrukt dat ook in de literaire sector sprake is van een sterke longtail: een groot aantal kleine spelers en titels, maar met beperkte schaal per afzonderlijke uitgever.

Afzet en omzet per titel gestegen

Gemiddeld worden van een titel 132 exemplaren verkocht; bij literair-culturele titels ligt dat aantal iets hoger op 135 exemplaren. De gemiddelde omzet per titel bedraagt ruim € 1.900. Als we de omzet en afzet per titel uitsplitsen naar de vier kwarten, zien we een duidelijk verschil. Uitgevers uit kwart 1, 2 en 3 behalen per titel ongeveer € 2.500 aan omzet; voor kwart 4 is dat lager: zo’n € 1.100.  Kijkend naar het literair-cultureel segment, zien we dat uitgevers uit kwart 2 gemiddeld het meest verdienen per titel – ruim € 3.200 – gevolgd door kwarten 3 en 1, die respectievelijk gemiddeld € 2.800 en € 2.500 per titel verdienen. Uitgevers uit kwart 4 verdienen ook aan literair-culturele titels relatief weinig: zo’n € 1.000 per titel. Ten opzichte van 2023 zijn zowel de gemiddelde afzet als de gemiddelde omzet per titel gestegen. De gemiddelde prijs per titel is stabiel.

Grootste uitgevers halen meeste omzet uit fictie; kleinere verkopen meer non-fictie

Fictie is van groot belang voor de grootste uitgevers: bij kwart 1 en 2 komt ruim de helft van de omzet uit fictie, respectievelijk 51% en 53% (t.o.v. 52% en 61% in 2023). Net als vorig jaar zien wij bij kwart 3 juist een relatief hoog omzetaandeel van kinderboeken (30%, tegenover 18 tot 21% bij de eerste twee kwarten). Kwart 4 haalt relatief veel omzet uit informatieve non-fictie (32%, tegenover 13 tot 19% bij kwarten 1, 2 en 3). Opvallend is dat kwart 2 en kwart 4 in 2024 aanzienlijk meer omzet uit kinderboeken halen dan in 2023, terwijl kwart 3 juist meer omzet uit fictie genereerde. De ontwikkeling van kwart 1 blijft relatief stabiel.

Fysieke winkels vooral van belang voor fictie en kinderboeken

Het aandeel omzet via het fysieke verkoopkanaal is ten opzichte van 2023 licht gestegen in alle kwarten. Binnen het literair-culturele segment is het omzetaandeel dat via de fysieke winkels wordt behaald ook licht gestegen, maar alleen voor kwart 1, 2 en 3. Voor kwart 4 is de situatie stabiel. Binnen het literair-cultureel segment is – voor alle kwarten – het fysieke kanaal overigens belangrijker voor de omzet dan binnen de totaalmarkt: gemiddeld 60% van de omzet uit literair-culturele titels wordt behaald via fysieke winkels, tegenover 55% van de totaalomzet.

Wanneer we naar genreverschillen kijken, zien we dat ysieke winkels vooral van groot belang zijn voor kinderboeken en fictie; non-fictie wordt relatief veel via e-commerce verkocht. De middelgrote uitgevers in kwart 3 behalen, vergeleken met de andere kwarten, het grootste deel van de omzet via fysieke winkels: zij halen voor non-fictie vrije tijd 61% van de omzet via fysieke winkels, tegenover gemiddeld 50%. Non-fictie informatief is het enige genre waarbij alle kwarten het grootste deel van de omzet uit e-commerce halen. Dit geldt het sterkst voor de kleinere uitgevers van kwart 4.

Top 1.000 titels vooral van belang voor kwart 1, 2 en 3

Voor de grotere uitgevers zijn toptitels van groot belang: kwart 1 en 2 halen respectievelijk 24% en 28% van hun omzet uit de top 100 bestverkochte titels. Als we kijken naar de top 1000 bestverkochte titels, zien we dat de uitgevers van kwart 1 en 2 daar zelfs het merendeel van hun omzet uit behalen. Kwart 3 behaalt ongeveer de helft van de omzet uit de top 1.000, en ongeveer de helft uit de rest van de titels. Aan de andere kant halen uitgevers in kwart 4 het grootste deel van hun omzet (61%) uit titels buiten de top 1.000. De longtailstructuur is hier duidelijk terug te zien: deze uitgevers publiceren een substantieel aandeel van het titelaanbod maar behalen slechts een klein aandeel van de omzet.

Binnen de toplijsten is de fysieke verkoop dominant: in de top 100 komt 67% van de omzet uit fysieke winkels; in top 101–250 is dat 65% en in 251–1000 62%.