Toplijsten CPNB
Ontwikkeling van Toplijsten in 2012 – 2016
Door: Jurriaan Rammeloo
Jaarlijks presenteert de Stichting CPNB de Top 100 van dat jaar, met de bestverkochte en meest uitgeleende titels. Voor KVB Boekwerk de aanleiding om de dynamiek van Toplijsten per jaar te analyseren. Dat doen we voor de periode 2012 – 2016, op basis van de verkoopgegevens uit het GfK-panel. We kijken naar de Top 10 en naar de Top 100 in deze jaren, en zetten deze af tegen het gemiddelde van de hele periode.
Wat blijkt: de dynamiek van de top 10 door de jaren heen, wordt vooral gedomineerd door de top van de Top 10. Uitschieters kunnen het beeld in hoge mate bepalen. Het meest bekende voorbeeld daarvan is de Vijftig tinten-cyclus van E.L. James (Prometheus). Naast beeldbepalende uitschieters is er ook een ontwikkeling waar te nemen dat andere genres de Top 10 in de afgelopen jaren meer en meer zijn gaan beïnvloeden. De stijging van de markt in 2015 en 2016 wordt beïnvloed door meerdere genres. Dat bleek al uit de Boekwerk Monitor 2012 – 2015 en wordt nu weer bevestigd.
Uit de KVB Boekwerk Monitor blijkt dat het omzetaandeel van de Top 10 rond de 5% ligt, van de Top 11 – 100 rond de 11% en van de Top 101 – 1.000 rond de 20%. [Zie figuur 7 in de factsheet over de markt 2016; te downloaden onder Markt 2017].
Boven- en onderkant van de Top 10
In onderstaande grafiek is de maximale en minimale afzet in een jaar van de Top 10 afgezet tegen de gemiddelde afzet van de Top 10 in de periode 2012 – 2016. Hierdoor ontstaat een beeld van de bandbreedte en de ontwikkeling van de Top 10 – respectievelijk de afzet van de nummer 1 en nummer 10. Wat zichtbaar wordt is dat de bovenkant (maximum per jaar) met name de bandbreedte bepaalt, de onderkant (minimum per jaar) blijft relatief gelijk.
Bron: KVB Boekwerk/GfK (2016)
De bovenkant laat grote verschillen zien. In 2012 is de afzet van de nummer 1 bijna 7 keer groter dan die van de nummer 10. In 2014 is dat 2 keer groter en in 2016 is dat 4,5 keer groter. De gemiddelde afzet per jaar is weergegeven in de groene lijn. Daaruit blijkt dat de Top 10 in 2016 weer is gestegen naar het niveau van 2013.
Het maximum en het minimum van de Top 100 – die loopt van nummer 11 tot en met nummer 100 – geeft een totaal ander beeld. Daar is de bandbreedte relatief stabiel en zijn er minder uitschieters. Door de jaren heen wordt de nummer 11 ongeveer vier keer meer verkocht dan de nummer 100. Ook hier is de bandbreedte bepaald ten opzichte van de gemiddelde afzet in de periode 2012 – 2016, maar dan van de Top 100.
Bron: KVB Boekwerk/GfK (2016)
De Top 10 maakt andere titels mogelijk
Uit een vergelijking van de gemiddelde prijs per Top, blijkt dat op basis van deze lijsten – die niet zijn geëxtrapoleerd naar de hele markt – dat boeken uit de Top 10 duurder zijn dan de boeken uit de Top 100 (nummer 11 – 100) en de Top 1.000 (nummer 101 – 1.000).
Bron: KVB Boekwerk/GfK (2016)
Aantal weken in Toplijsten
In onderstaande grafiek is per jaar weergegeven hoeveel hoe lang titels in de top 100 gemiddeld een bepaalde topnotering hebben. Voor bijvoorbeeld alle titels die in 2012 een nummer 1 positie behaalden, geldt dat ze gemiddeld 7 weken lang op 1 stonden. Het gemiddeld aantal weken dat een titel in de Top 100, Top 10, Top 11-100 of op nummer 1 is door de jaren heen redelijk stabiel. Voor titels met top 10 noteringen geldt dat het gemiddeld aantal weken in de Top 10 van 16 weken in 2015 daalde naar 11 weken in 2016.
Bron: KVB Boekwerk/GfK (2016)
Top 10 per genre
Naast een gehele top 10 van de algemene boekenmarkt zijn er top 10-lijsten opgesteld voor de hoofdgenres. Deze Toplijsten zijn afgezet tegen de gemiddelde afzet van de Top 10 in de hele markt in 2012 – 2016. Over de hele linie zijn fictie-titels het meest van invloed. In 2015 was het genre non-fictie informatief sterk vertegenwoordigd. In 2016 neemt de gemiddelde afzet in de top 10 lijsten van kinder- en jeugdboeken en van non-fictie vrije tijd sterk toe. De top van deze genres kende dan ook een paar flinke bestsellers die het gemiddelde opstuwt.
Bron: KVB Boekwerk/GfK (2016)
Werkwijze
Deze analyse is opgesteld op basis van de top 10.000 per jaar in de periode 2012 – 2016. Daarbij is op een selectief aantal criteria de lijst ontdubbeld, waarbij de afzet van de titels (ISBN’s) bij elkaar is opgeteld. Deze ontdubbeling is niet volledig. De lijst is samengesteld op basis van verkoopgegevens voor extrapolatie naar de gehele markt, en niet gecorrigeerd voor verkopen buiten winkelverkopen van het GfK-panel, zoals wel gebeurt met de Top 100 van het CPNB.
- Bekijk alle Top-100 overzichten van de afgelopen jaren