Seminar 2019: Netwerkkracht van het boekenvak

Netwerkkracht van het boekenvak

• De presentaties van de sprekers vindt u onderaan dit artikel

Tekst: Maarten Dessing
Foto’s Gerlinde de Geus

Benut de kracht van het netwerk. Dat was de boodschap die de sprekers op het jaarlijkse seminar van KVB Boekwerk het gehoor voorhielden, dat het Compagnietheater in Amsterdam op donderdag 17 januari gemakkelijk vulde. Benut het om te kunnen groeien en innoveren.

Het Nederlandse boekenvak heeft van oudsher een sterk netwerk. Kijk maar naar de organisator van het seminar: KVB Boekwerk wordt gedragen en gevoed door een hechte club van relevante boekenvakorganisaties, die elkaar zeer geregeld spreken. Het zou niet hebben bestaan zonder dat netwerk. Er zijn ook mensen die beweren dat de boekenmarkt in Nederland dankzij de bestaande infrastructuur – van CB tot CPNB – in deze tijden van digitalisering, economische crisis en ontlezing veel beter overeind blijft dan in andere landen.

Ook in de komende jaren is het cruciaal als iedereen in het boekenvak elkaar helpt en inspireert, legde programmaleider Jurriaan Rammeloo van KVB Boekwerk in zijn inleiding uit. Recent onderzoek van FutureConsult wees uit dat ondernemers in het boek een sterk gevoel van urgentie hebben dat innovatie nodig is. Meer dan de helft van hen denkt dat het vak over vijf jaar anders is georganiseerd. Zij zoeken de oplossing in nieuwe doelgroepen, diensten en producten. Maar is dat genoeg? Ook vinden zij de innovatie in het boekenvak te vaak reactief. En is dát genoeg?

Als eerste spreker vertelde directeur commercie Oscar Hundman van Bol.com hoe de webwinkel het netwerk binnen het bedrijf heeft georganiseerd. Anderhalf jaar geleden bleek dat de 1500 medewerkers – gemiddeld 34 jaar oud en begiftigd met capaciteiten die maken dat iedereen in de groeiende it- en e-commercemarkt om de twee weken door headhunters wordt benaderd – weliswaar ‘gigantisch goede’ scores geven aan hun tevredenheid, maar dat het management toch grote frustraties had over de manier van werken. Conclusie: het interne netwerk functioneerde niet optimaal.

Bol.com heeft daarop de organisatie omgegooid. De webshop is opgedeeld in 42 winkels (waarvan vijf in het cluster ‘lezen en leren’). Iedere winkel wordt gerund door een cross-functioneel team van acht mensen dat geheel zelfstandig verantwoordelijk is voor klanttevredenheid, omzet en rendement. Ieder wordt daarom geacht naast zijn functie, waarvoor vakmanschap de eerste vereiste is, de noodzakelijke rollen te pakken. Ieder probleem waar het team op stuit, geldt als een ‘spark’, dat zo snel mogelijk moet worden opgelost. Lukt dat niet, dan helpt het cross-functionele team erboven – dat van het cluster, en daarboven het management. Dat schiep een ‘vliegwiel naar succes’.

Maar Bol.com heeft niet alleen intern een netwerk, vulde Annet Scheermeijer, hoofd sourcing & merchandising van het cluster lezen & leren, aan. Het bedrijf dat tot Hundmans en haar spijt nog te vaak wordt gezien als vijand van het vak, wil juist maximaal met de hele branche samenwerken om de markt te laten groeien. Daarom werkt het met onder meer uitgevers (e-boekabonnementsdienst Kobo Plus) en boekhandels (tientallen verkopen via Bol.com). En dat wordt nog meer. Het bedrijf gaat de 1500 grootste partners een accountmanager toewijzen om ze te helpen. Daar zitten zeker boekbedrijven bij.

Ook Dominique Tang en Mark Schoones van online uitgever en contentmarketeer Wayne Parker Kent legden een intern netwerk bloot: hoe zij op basis van een individuele opdracht van een klant content maken die ze zo breed mogelijk proberen te benutten. Nadat business developer Tang de geschiedenis van het in 2010 opgerichte bedrijf had geschetst, verduidelijkte creatief directeur Schoones wat hij daarmee bedoelde aan de hand van de vier fases van ‘het verhaal’: research, productie, distributie en promotie. ‘En is een verhaal niet in wezen hetzelfde als een boek?’, aldus Schoones.

In kern kwam zijn betoog neer op: denk niet exclusief. Maak niet één verhaal voor één medium voor één doelgroep. Denk integendeel zo wijd mogelijk. Een verhaal kun je op zoveel manieren verpakken: van video en podcast tot geschreven tekst of fotoserie. En vervolgens op zoveel manieren verspreiden: van sociale media tot online displays in winkels. Daarbij begint de promotie al bij het begin: door de auteur de ambassadeur van het verhaal te maken, die via zijn eigen sociale mediakanalen het publiek meeneemt.

Senior creative consultant Marco Morales van adviesbureau Mirabeau verschoof daarop de focus naar de retail. Meer dan vroeger, betoogde hij, moeten boekhandelaren een netwerk creëren om hun klanten te bedienen. Ooit was het simpel: wie om wat voor reden ook een boek nodig had, ging naar de boekhandel. Maar sinds iedereen een digitaal leven volledig heeft geïntegreerd in zijn fysieke leven, is die ‘wat voor reden ook’ de kern geworden. Mensen zijn, vaak via de communities waarin ze zich begeven, op zoek naar ervaringen. Een fysieke boekhandel moet dáár op aansluiten om relevant te blijven. Anders haalt de klant zijn boek wel elders. Net zo makkelijk.

Dat gaat niet zonder netwerk. Een boekhandel kan, mede omdat het boek een product is waarbij de klant een hoge betrokkenheid heeft, heel goed ervaringen scheppen. Morales gaf daar mooie voorbeelden van uit met name Japan, zoals een boekhandel die een B&B exploiteert en daar boeken neerlegt die bij de gast passen. Maar heeft de boekhandel de juiste kennis om die ervaringen de kracht te geven die het moet hebben? Nee, daar zijn specialisten voor. Ga daarom voor echt goede leesstoelen naar een meubelzaak. Ga voor een echt ‘instagrammable’ winkel te rade bij een sociale media-expert. En zo verder.

Ook een schrijver heeft een netwerk nodig, legde auteur Aaf Brandt Corstius indirect uit in haar puntige en treffend geïllustreerde lezing. Het cliché wil dat een auteur zich heeft teruggetrokken op zijn zolderkamer: om te kunnen schrijven. Misschien dat je de leveranciers van het boek daarom zo zelden hoort in discussies over innovatie. Maar zij onderstreepte dat dat cliché helemaal niet kán bestaan. Auteurs hebben anderen nodig om te kunnen overleven als auteur in plaats van dat ze hun boeken slechts als hobby schrijven terwijl ze hun brood verdienen als leraar of ambtenaar.

Schrijvers, vertelde zij, willen allemaal al eeuwen ‘poen, plezier en prestige’. In die volgorde, maar juist de poen komt niet vanzelf. Daarom wordt ze zo treurig van foto’s op sociale media waarin auteurscontracten worden getekend. Nee, zou ze willen terugroepen, dit is niet het begin van een glanzende carrière. Ook optredens op tv – zelfs bij De Wereld Draait Door – helpen amper, om nog maar te zwijgen van signeersessies. Schrijvers hebben domweg andere inkomstenbronnen nodig, die aansluiten bij het eigenlijk werk. Voor haar is dat: optreden. Maar dat lukt het beste als je een goed netwerk binnen en buiten het vak hebt.

• Bekijk het innovatierapport van FutureConsult
• Download de presentatie van Dominique Tang en Mark Schoones (Wayne Parker Kent)
• Download de presentatie van Marco Morales (Mirabeau)
• Download de presentatie van Oscar Hundman en Annet Scheermeijer (bol.com).