Innovatie boekenvak

Hoe zien uitgevers en boekverkopers de toekomst? KVB Boekwerk liet dit onderzoeken.

Hoe ziet de toekomst van het boekenvak er uit, en hoe bereiden de huidige ondernemers zich voor op de veranderende markt? In opdracht van KVB Boekwerk onderzocht Futureconsult hoe uitgevers en boekhandelaren denken over innovatie. Deze maand verschijnt in Boekblad een special, waarin een aantal experts hun licht laten schijnen over het onderzoek.

In het onderzoek staan de volgende twee vragen centraal:

1. Hoe innovatief is het boekenvak als het zichzelf de spiegel voorhoudt?
2. Welke kansen voor innovatie zijn mogelijk als het boekenvak gebruik maakt van impactrijke maatschappelijke trends?

Noodzaak

Innovatie is belangrijk.  We moeten allemaal innoveren om de veranderende markt bij te houden en in Nederland gebeurt dat ook op allerlei gebieden, waardoor we al een aantal jaren op rij zijn verkozen tot een van de innovatieleiders in Europa (European Innovation Scoreboard). Ook de boekensector kan niet achterblijven. Innovatie in het boekenvak wordt door de respondenten als dringend noodzakelijk gezien. Een boekhandelaar formuleerde dit als volgt: “Als we niet meegaan met de veranderende wensen en het veranderende gedrag van consumenten gaan grote externe partijen het boekenvak overnemen, denk ik.” Het is een onderwerp dat veel ondernemers bezighoudt, al achten de ondervraagde boekenvakkers zichzelf wel meer bereid tot en voorbereid op innovatie dan het boekenvak als geheel.

Stap voor stap

Het eerste gedeelte van het onderzoek gaat in op de manier waarop er door ondernemers in het boekenvak wordt gedacht over innovatie in de sector. Hierbij komen thema’s naar voren als de huidige en toekomstige verdienmodellen in de sector, urgentie van innovatie tegenover de daadwerkelijke bereidheid en een evaluatie van het huidige innovatievermogen.

De implementatie van innovatie vindt door de aard van de boekenmarkt niet op grote schaal plaats maar zit vooral in de kleine stapjes. Op deze wijze innoveerden uitgevers en boekhandels de afgelopen jaren onder andere op het gebied van (online) klantbinding, digitale literatuur, automatisering en in-store activiteiten. Opvallend is dat, ondanks de sterke branchestructuur, samenwerking voor innovatie binnen het boekenvak weinig prioriteit heeft en weinig succesvol is, maar wel als wenselijk naar voren komt.

Proactieve innovatie

Het tweede deel van het onderzoek gaat verder in op de huidige maatschappelijke trends en de innovatiekansen die daarbij naar voren komen. Door een team van experts uit het boekenvak worden 22 kansen voor proactieve innovatie in het boekenvak geïdentificeerd. Deze kansen variëren van de mogelijkheden van nieuwe technologieën om de band tussen makers en lezers te ontwikkelen, tot het besparen van personeelskosten door de inzet van ICT en het verduurzamen van de bedrijfsvoering. Veel kansen worden op dit moment al verkend door innovatieve boekhandels en uitgevers, waarvan in het onderzoeksrapport een aantal voorbeelden wordt gegeven. Uitzondering hierbij zijn kansen met betrekking tot duurzaamheid, die tot dusver nog nergens zijn toegepast.

Digitale dragers

Alhoewel binnen de sector het papieren boek door de meerderheid nog steeds als de kern van het boekenvak wordt gezien, zullen digitale dragers in belang gaan toenemen ten koste van de fysieke dragers. Hoe en met welk tempo deze ontwikkelingen zullen verlopen is onzeker. Maar als ze   doorzetten zal dat betekenen dat het traditionele boekenvak trendmatig een steeds smallere basis krijgt. Bestaande spelers hebben dan grofweg twee keuzes: innoveren, of zichzelf blijven en zich richten op de ‘restmarkt’. De meerderheid van de respondenten (54%) verwacht dat het boekenvak over vijf jaar geheel anders georganiseerd zal zijn dan vandaag.

• Download hier het volledige onderzoek (Futureconsult, okt 2018)