De omzet van boeken door het jaar heen
Monitor 2019 – De markt
De Nederlandse consument ziet het somber in als het gaat om de landelijke economie en de eigen financiële situatie in 2022. Het CBS noemt het consumentenvertrouwen in het afgelopen half jaar historisch laag. Wat betekent dit voor de boekverkoop en kunnen we leren van de eerdere momenten in het millenium wanneer het consumentenvertrouwen laag was, zoals tijdens de bankencrisis in 2007-2008? Om hier inzicht in te verkrijgen, onderzocht KVB Boekwerk het verloop van de boekverkoop tussen 2006 en nu, in relatie tot het consumentenvertrouwen in deze periode.
Om dit te onderzoeken, heeft KVB Boekwerk de maandelijkse boekenafzet en –omzet (verkregen via GfK) vergeleken met data van het CBS over het consumentenvertrouwen. Hoe het CBS dit consumentenvertrouwen precies berekent, leest u hier.
Onderstaande grafiek toont de maandelijkse boekenafzet (paars) en het maandelijkse consumentenvertrouwen (groen) tussen januari 2006 en september 2022. Links toont de Y-as de verkoop van boeken in exemplaren; rechts staat het consumentenvertrouwen. Als dit vertrouwen een waarde heeft van 0, zijn even veel mensen positief als negatief over de economische en financiële situatie. Gemiddeld gezien is het sentiment dan neutraal. Als de waarde hoger is dan 0 (bijvoorbeeld in 2007 en 2018), is men relatief positief. Als de waarde daalt tot onder 0, is men juist negatief (bijvoorbeeld in 2008 en 2009, maar ook in 2022).
De verkoop van boeken vertonen binnen een kalenderjaar duidelijke pieken en dalen: tijdens de cadeauperiode en in de zomer worden de meeste boeken verkocht. Om dit seizoenseffect wat te nuanceren, kunt u in de grafiek door zes tabbladen heen klikken. Het eerste tabblad, genaamd afzet boeken 6 toont voor iedere maand de gemiddelde afzet van de afgelopen zes maanden. Daarin is te zien dat de boekverkoop – hoewel gedaald in de afgelopen zestien jaar – weinig schommelt door de jaren heen. De boekenmarkt trekt zich weinig aan van het economische sentiment. In tijden van een laag consumentenvertrouwen – te zien in 2008 en 2009, tijdens de bankencrisis, maar ook tijdens het begin van de coronacrisis in 2020 en in het afgelopen halfjaar – is de boekenomzet niet heel anders dan in tijden van hoger consumentenvertrouwen. Schommelingen in de boekenmarkt laten zich in deze hele periode meer verklaren door titels die in een bepaalde periode buitengewoon succesvol zijn.
Behalve afzet boeken 6 zijn er nog vijf tabbladen. Het tabblad afzet boeken 5 toont het gemiddelde van de afgelopen vijf maanden en zo loopt het terug tot afzet boeken 1: de werkelijke maandelijke afzet. Dit laatste tabblad toont duidelijke jaarlijke pieken in december en juli. In de maanden daartussen zien we dalen. Dat de cadeauperiode – van week 47 tot en met week 52 – van groot belang is voor de boekverkoop, bleek al uit KVB Boekwerk onderzoek uit 2019: tijdens deze periode geven consumenten wekelijks gemiddeld bijna twee keer zo veel geld uit aan boeken als in de overige weken van het jaar.
Onderstaande grafiek toont de omzetontwikkeling van boeken – zowel offline als online – (paars) en winkels in lectuur, sport-, kampeer- en recreatieartikelen – alleen fysieke verkoop – (oranje) per kwartaal, vergeleken met dezelfde periode een jaar eerder. Ook het consumentenvertrouwen, ditmaal per kwartaal, is weer te zien in deze grafiek (in het groen).
Hier vallen vooral het eerste kwartaal van 2021 en het eerste kwartaal van 2022 op. Dit heeft alles te maken met de coronalockdowns: in de winter van 2020-2021 waren de niet-essentiële winkels een aantal maanden gesloten, wat leidde tot een daling in verkoop. Begin 2022 waren winkels nagenoeg het hele jaar geopend en waren de coronamaatregelen in het algemeen veel soepeler in 2021. Daardoor was de omzet in die periode beduidend hoger dan een jaar eerder. Hierbij fluctueerde de boekenverkoop veel minder dan de verkoop van recreatieartikelen. Dit heeft alles te maken met het feit dat voor de boekenverkoop ook de online verkoop, die juist heeft kunnen profiteren van de coronalockdowns, is meegenomen.
Met het consumentenvertrouwen is er weer geen relatie te zien. Hier en daar zijn wel fluctuaties in de omzetontwikkeling te zien. Dit kan te maken hebben met trends binnen de boekenmarkt, zoals specifieke titels die in bepaalde jaren erg succesvol waren en daarom de boekverkoop in dat kwartaal of jaar een boost hebben gegeven. Zie hierover ook het KVB Boekwerk onderzoek naar bestsellers in 2019.
Monitor 2019 – De markt
Monitor 2019 – De markt