Door: Heleen Tersteeg en Jurriaan Rammeloo
Zonder auteurs en vertalers geen nieuwe boeken in Nederland. Het begint allemaal bij de schrijvers van nieuwe verhalen, bij auteurs die informatie in boekvorm willen delen en bij vakkundige vertalers die ervoor zorgen dat we de mooiste of meest interessante boeken ter wereld in onze eigen taal kunnen lezen. Maar hoeveel auteurs en vertalers zijn er eigenlijk in Nederland? Hoeveel titels produceren zij? En wat voor titels zijn dat?
Aantal auteurs en vertalers
Het was niet eerder bekend hoeveel auteurs en vertalers er in Nederland actief zijn. Daarvan hebben we nu een nulmeting gedaan: een beginpunt om de samenstelling van de markt in auteurs en vertalers te duiden. Verderop in deze sheet onderscheiden we literair-culturele auteurs en vertalers in een apart segment van de markt.
Nederland telt ca. 30.000 actieve auteurs, waarvan ruim 10.000 in het literair-culturele segment
Een ‘actieve auteur’ is iemand die in een periode van vijf jaar ten minste één oorspronkelijk Nederlandstalig werk publiceerde. Binnen deze selectie is gekeken naar auteurs met vermelding van een eerste druk. Er waren in 2015 ca. 29.830 actieve auteurs in Nederland. Zo’n 10.870 van hen brachten in de vijf jaar ervoor ten minste één literair-cultureel werk uit, in eerste druk.
Het werk van zo’n 32.500 auteurs – waaronder 11.500 literair-culturele auteurs – is opgenomen in de catalogus van de KB in de periode 2011-2015. Dit is inclusief herdrukken.
Actieve auteur met oorspronkelijk Nederlandstalig werk
Figuur 1 . Aantal auteurs van oorspronkelijk Nederlandstalig werk. Bron: KB-titelbestanden
Ruim 70% van de actieve auteurs publiceerde 1 titel in de periode 2011-2015
Verreweg de meest auteurs (72%) brachten één titel in eerste druk uit in de jaren 2011-2015. Een aandeel van 15% publiceerde twee titels. Tot slot is er een kleine groep (5%) van wie er in 2011-2015 vijf of meer werken verschenen. Oftewel: ca. 1.500 auteurs publiceerden gemiddeld vijf of meerdere nieuwe titels per jaar. Bij de literair-culturele auteurs wijkt het beeld nauwelijks af: 73% van hen bracht één titel in eerste druk uit in 2011-2015, 15% bracht twee titels uit en 5% vijf of meer titels. Oftewel: ca. 500 auteurs publiceerden gemiddeld vijf of meer literair-culturele titels per jaar.
Productiviteit van actieve auteurs in 2011-2015
Figuur 2. Het aantal titels in eerste druk dat ‘actieve auteurs’ publiceerden in 2011-2015. Bron: KB-titelbestanden
Nederland telt ca. 3.300 actieve vertalers, waarvan ruim 2.100 literair-culturele vertalers
Er zijn zo’n 3.300 vertalers die in de periode 2011-2015 tenminste één nieuwe titel (eerste druk) vertaalden in het Nederlands. Zo’n 2.100 van hen publiceerden (ten minste) één eerste druk in het literair-culturele segment.
Aantal actieve vertalers in het Nederlands
Figuur 3. Aantal personen dat een werk in het Nederlands vertaalde. Bron: KB-titelbestanden
Ruim 30% van de actieve vertalers publiceerde meer dan 5 titels in de periode 2011-2015
Ter vergelijking: het aandeel auteurs met vijf of meer nieuwe titels bedroeg slechts 5%. Van de vertalers produceerde 45% één nieuwe titel, 12% vertaalde twee nieuwe titels en 7% bracht drie nieuwe werken uit. Zeer waarschijnlijk ligt dit aan de aard van het werk. Het kost doorgaans minder tijd om een werk te vertalen dan een werk te schrijven.
Net als bij de actieve auteurs wijkt de productiviteit van vertalers in het literair-culturele segment niet significant af van de productiviteit van alle vertalers.
Productiviteit van actieve vertalers in 2011-2015
Figuur 4. Het aantal titels in eerste druk dat ‘actieve vertalers’ publiceerden in 2011-2015. Bron: KB-titelbestanden
De totale productie van auteurs en vertalers voor de Nederlandse markt brengen we hieronder in beeld met een overzicht van alle Nederlandstalige titels (ISBN’s) die de afgelopen vier jaar verschenen.
Het aantal titels van auteurs en vertalers
Hier beschrijven we het aantal titels dat er per jaar in eerste druk verschijnt van alle auteurs en vertalers. Op deze manier geven we een beeld van de jaarproductie voor de Nederlandstalige boekenmarkt, vanuit de oorsprong: de maker.
Er verschenen in 2015 ruim 14.000 Nederlandstalige titels in eerste druk
Van 2012 tot en met 2015 registreerde de KB jaarlijks zo’n 18 duizend verschenen Nederlandstalige titels (ISBN’s), waarvan ca. 80% in eerste druk. In 2015 telde de KB ruim 14 duizend eerste drukken. Het aantal titels in oorspronkelijk Nederlands daalde licht. Het aantal vertaalde titels was stabiel.
Verschenen titels in het Nederlands
Figuur 5. Aantal Nederlandstalige titels (ISBN’s) dat per jaar in het depot van de KB opgenomen werd, met eerste druk en in oorspronkelijk Nederlands en vertaald naar het Nederlands. Bron: KB-titelbestanden 2012-2015
Het merendeel van de nieuwe titels in 2015 (69%) werd oorspronkelijk geschreven in het Nederlands en 31% werd vertaald. Dit is een lichte groei ten opzichte van de drie jaren ervoor, waarin het aandeel vertaalde titels gemiddeld 29% was.
Er verschenen in 2015 ca. 10.000 nieuwe, oorspronkelijk Nederlandstalige werken, geschreven door ca. 7.500 auteurs
In 2015 publiceerden 7.490 auteurs 9.920 eerste drukken in oorspronkelijk Nederlands. Hoewel er geen sprake is van grote verschuivingen, nam het aantal nieuwe titels in oorspronkelijk Nederlands iets meer af dan het aantal auteurs. Een oorzaak kan zijn dat titels uit het wetenschappelijke en studiesegment door meerdere auteurs geschreven werden, waardoor de daling in auteursnamen gedempt wordt en niet in gelijke mate mee daalt met het aantal werken.
Auteurs en hun nieuwe titels
Figuur 6. Het aantal auteurs dat een eerste druk uitbracht en het aantal eerste drukken dat zij gezamenlijk publiceerden. Bron: KB-titelbestanden 2012-2015
Er verschenen in 2012-2015 jaarlijks zo’n 4.300 nieuwe vertalingen van gemiddeld 1.400 vertalers
In 2015 verschenen er 4.380 in het Nederlands vertaalde eerste drukken, van de hand van 1.440 vertalers. Van alle vertaalde titels werd zo’n 70% vertaald uit het Engels, 10% uit het Duits en 9% uit het Frans.
Vertalers en het aantal nieuwe titels
Figuur 7. Het aantal vertalers dat een eerste druk uitbracht en het aantal eerste drukken dat zij gezamenlijk publiceerden. Bron: KB-titelbestanden 2012-2015
Culturele waarde
We kijken niet alleen naar de economische waarde van wat schrijvers en vertalers produceren, maar ook naar de culturele waarde. In deze monitor brengen we voor het eerst de omvang van alle literair-culturele werken in beeld (mits opgenomen door de KB). Dit is een nulmeting die uitnodigt tot verdere verdieping en uitbreiding van onderzoek.
Meer literair-culturele titels: van 5.720 in 2013 naar 6.380 in 2015
In 2015 verschenen er 6.380 literair-culturele titels ten opzichte van 6.210 in 2012: een stijging van 3%. Dit zijn zowel oorspronkelijk Nederlandstalige, als vertaalde titels. Van alle literair-culturele boeken was gemiddeld 37% fictie en 34% een kinderboek. De stijging van het aantal literair-culturele titels lijkt vooral te komen door een toename van het aantal literair-culturele fictietitels.
Nieuwe literair-culturele titels en aandelen per genre
Figuur 8. De lijn toont het aantal nieuwe literair-culturele titels dat het KB opnam in zijn depot in 2012-2015. De staafdiagrammen laten de verdeling over de genres zien. Bron: KB-titelbestanden 2012-2015
Binnen het literair-culturele segment nam het aandeel nieuwe, oorspronkelijk Nederlandstalige titels toe in de periode 2012-2015. Het aantal nieuwe, vertaalde titels nam af in dezelfde periode.
In 2015 publiceerden ruim 3.000 auteurs, ruim 4.000 literair-culturele titels
In 2015 verschenen er ook ca. 6.400 Nederlandstalige, literair-culturele titels. Hiervan werden 4.050 geschreven in oorspronkelijk Nederlands, door 3.050 auteurs.
Over de periode 2012-2015 nam het aantal literair-culturele titels (eerste druk) toe met 7%. Vooral de toename tussen 2013 en 2014 is opvallend: van 3.530 naar 4.010 eerste drukken. Het aantal auteurs dat hiervoor verantwoordelijk was, bleef redelijk constant. Mogelijk is er sprake van een lichte toename van de productiviteit van de literair-culturele auteurs.
Literair-culturele auteurs en hun nieuwe titels
Figuur 9. Het aantal literair-culturele auteurs dat een eerste druk in oorspronkelijk Nederlands uitbracht en het aantal eerste drukken dat zij gezamenlijk publiceerden. Bron: KB-titelbestanden 2012-2015
Ruim 2.300 nieuwe titels werden door ruim 900 vertalers vertaald naar het Nederlands
Onder de 6.400 Nederlandstalige, literair-culturele titels in 2015, waren 2.330 vertalingen. Deze kwamen tot stand dankzij 910 vertalers. Vertaalde literair-culturele titels maakten dezelfde ontwikkeling door als de oorspronkelijk Nederlandstalige titels, met een dip van het aantal titels in 2013 en daarna een toename. Behalve dat de toename na 2013 minder groot was, en het aantal vertaalde titels per saldo 4% lager was in 2015 dan in 2012.
Literair-culturele vertalers en het aantal nieuwe literair-culturele titels
Figuur 10. Het aantal literair-culturele auteurs dat een eerste druk in oorspronkelijk Nederlands uitbracht en het aantal eerste drukken dat zij gezamenlijk publiceerden. Bron: KB-titelbestanden 2012-2015
De Bron
Het is de taak van de Koninklijke Bibliotheek (KB) om alle in Nederland verschenen werken te catalogiseren, te bewaren en te ontsluiten. Onderstaande getallen gaan over alle titels en auteurs, die zijn opgenomen in de depotcollectie van KB en bovendien beschikbaar zijn gesteld voor de handel. Let wel: het gaat om alle titels, dus inclusief wetenschappelijke, educatieve en studietitels. En daarmee om alle auteurs en vertalers.